ریسپریدیون

ریسپریدون (Risperidone)، یک داروی ضد روانپریشی نسل دوم، نخستین بار در دهه ۱۹۹۰ توسط پل جانسن lمعرفی شد و به عنوان آنتاگونیست گیرنده های دوپامین D2 و سروتونین ۵-HT2A طراحی شد . ریسپریدون متعلق به دسته ای از داروها است که با کمک به بازگرداندن تعادل برخی مواد طبیعی در مغز عمل می کند و به عنوان آنتی سایکوتیک های آتیپیک شناخته می شوند.

این دارو به دلیل پروفایل ایمنی بهتر نسبت به داروهای نسل اول (مانند هالوپریدول) و اثربخشی در درمان علائم مثبت و منفی اسکیزوفرنی، به سرعت به عنوان یک گزینه اصلی در درمان اختلالات روانپزشکی پذیرفته شد . ریسپریدون برای درمان برخی اختلالات روانی/خلقی (مانند اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی، تحریک پذیری مرتبط با اختلال اوتیسم)و اختلال بیش فعالی- نقص توجه استفاده می شود.

مکانیسم عمل ریسپریدون

نحوه مصرف ریسپریدون

این دارو را به صورت خوراکی با یا بدون غذا طبق دستور پزشک، معمولاً یک یا دو بار در روز مصرف کنید. اگر از شکل مایع این دارو استفاده می کنید، قبل از شروع استفاده از ریسپریدون دستورالعمل استفاده از دارو را رعایت کنید.  با استفاده از دستگاه اندازه گیری مخصوصی که ارائه شده است، دوز را به دقت اندازه گیری کنید. از قاشق خانگی استفاده نکنید زیرا ممکن است دوز مناسب را دریافت نکنید. در صورت تجویز، می توانید دوز اندازه گیری شده را با مقدار کمی مایع (۳ تا ۴ اونس / حدود ۱۰۰ میلی لیتر) مانند آب، قهوه، آب پرتقال یا شیر کم چرب مخلوط کنید. با نوشابه یا چای مخلوط نکنید.

دوز دارو بر اساس سن، وضعیت پزشکی، پاسخ به درمان و سایر داروهایی که ممکن است مصرف کنید توسط پزشک تعیین می شود. حتماً به پزشک و داروساز خود در مورد تمام محصولاتی که استفاده می کنید (از جمله داروهای نسخه ای، داروهای بدون نسخه و محصولات گیاهی) اطلاع دهید. برای کاهش خطر عوارض جانبی، پزشک ممکن است به شما دستور دهد که این دارو را با دوز کم شروع کنید و به تدریج دوز خود را افزایش دهید. دستورالعمل های پزشک خود را به دقت دنبال کنید.

ریسپریدون ۱ میلی گرم را به طور منظم مصرف کنید تا بیشترین سود را از آن ببرید. برای کمک به یادآوری، آن را هر روز در زمان(های) یکسانی مصرف کنید. حتی اگر احساس خوبی دارید به مصرف این دارو ادامه دهید. بدون مشورت با پزشک مصرف این دارو را قطع نکنید.

عوارض جانبی ریسپریدون

1. عوارض متابولیک: افزایش وزن و هایپرپرولاکتینمی (شایعترین عوارض) که ممکن است منجر به آمنوره یا گالاکتوره در زنان و ژنیکوماستی در مردان شود .
2. عوارض قلبی-عروقی: افزایش خطر طولانی شدن فاصله QT در نوار قلب .
3.  سندرم نورولپتیک بدخیم (NMS): یک عارضه نادر اما کشنده با علائم تب، سفتی عضلات و تغییرات وضعیت ذهنی
4. خواب آلودگی
5. سرگیجه
6. سبکی سر
7. افزایش ترشح آب دهان و بزاق
8. حالت تهوع
9. افزایش وزن
10. خستگی

اگر هر یک از این اثرات ماندگار شد یا بدتر شد، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید. سرگیجه و سبکی سر می تواند خطر افتادن را افزایش دهد. هنگام بلند شدن از حالت نشسته یا خوابیده به آرامی بلند شوید.

به یاد داشته باشید که این دارو به این دلیل تجویز شده است که پزشک شما تشخیص داده است که مزایای آن برای شما بیشتر از خطر عوارض جانبی است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می کنند عوارض جانبی جدی ندارند.

در صورت داشتن هر گونه عوارض جانبی جدی، از جمله: اشکال در بلع، اسپاسم عضلانی، لرزش (لرزش)، تغییرات روانی و خلقتی (مانند اضطراب، بی قراری)،  قطع شدن تنفس در طول خواب، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.

ریسپریدون ۱ میلی گرم به ندرت ممکن است باعث افزایش قند خون شود که می تواند موجب دیابت شود. در صورت داشتن علائم قند خون بالا مانند افزایش تشنگی و ادرار، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید. اگر دیابت دارید، قند خون خود را به طور مرتب طبق دستور بررسی کنید و نتایج را با پزشک خود در میان بگذارید. پزشک ممکن است نیاز به تنظیم داروهای دیابت، برنامه ورزشی یا رژیم غذایی شما داشته باشد.

منابع:

1. McNeil SE, Gibbons JR, Cogburn M. Risperidone. 2024 Nov 10. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan–. PMID: 29083663.
2. Möller HJ. Risperidone: a review. Expert Opin Pharmacother. 2005 May;6(5):803-18. doi: 10.1517/14656566.6.5.803. PMID: 15934906.
3. Möller HJ. Risperidone: a review. Expert Opin Pharmacother. 2005 May;6(5):803-18. doi: 10.1517/14656566.6.5.803. PMID: 15934906.
4. https://www.webmd.com/drugs/2/drug-6283-2034/risperidone-oral/risperidone-oral/details