الانزاپین چیست؟
الانزاپین یک داروی روانپزشکی است که گیرنده های دوپامین و سروتونین در مغز را اشغال می کند و از این طریق موجب بهبودی بیمار می شود. الانزاپین به دو شکل خوراکی و فرم تزریقی ساخنه شده است. اگرچه متاسفانه در کشور ما هنوز فرم تزریقی در داروخانه ها عرضه نشده است.
قرصهای خوراکی الانزاپین با نامهای تجاری الازین OLAZIN ، زیپربیوکس ZIPROBIOX، در دسترس هستند. قرار است فرم تزریقی الانزاپین با نامهای تجاری زیپرکسا ZIPREXA و ازاپکس OZAPEX نیز یزودی در بازار دارویی ارائه شود. الانزاپین در دوزهای ۲.۵، ۵، ۱۰ و ۱۵ میلیگرم تجویز می شود.
اولانزاپین ممکن است به عنوان بخشی از درمان ترکیبی استفاده شود. این بدان معناست که ممکن است لازم باشد آن را با سایر داروها مانند لیتیوم، والپروات یا فلوکستین مصرف کنید.
اولانزاپین چه کاربردی دارد؟
الانزاپین برای درمان اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی I استفاده می شود. همچنین همراه با فلوکستین برای درمان سایر بیماری ها مانند اضطراب ، اختلال بی اشتهایی عصبی ، افسردگی ناشی از اختلال دوقطبی I و همچنین افسردگی مقاوم به درمان و بی خوابی نیز تجویز می شود.
عوارض جانبی الانزاپین
قرص خوراکی الانزاپین ممکن است باعث خواب آلودگی شود. رانندگی نکنید، از ماشین آلات استفاده نکنید، یا فعالیت های خطرناک انجام ندهید تا زمانی که بدانید این دارو چگونه بر شما تأثیر می گذارد. این دارو همچنین می تواند عوارض جانبی دیگری ایجاد کند.
عوارض جانبی رایج تر
عوارض جانبی اولانزاپین در بزرگسالان کمی متفاوت از عوارض جانبی برای کودکان است.
عوارض جانبی بزرگسالان می تواند شامل موارد زیر باشد:
- افت فشار خون ارتواستاتیک (فشار خون پایین در هنگام ایستادن پس از دراز کشیدن یا نشستن)
- کمبود انرژی
- خشکی دهان
- افزایش اشتها
- خستگی
- لرزش
- یبوست (مدفوع سفت یا نادر)
- سرگیجه
- بی قراری
- تغییراتی در رفتار که ممکن است برای دیگران توهین آمیز تلقی شود
- افزایش وزن
عوارض جانبی کودکان و نوجوانان می تواند شامل موارد فوق باشد، به علاوه:
- سردرد
- درد در ناحیه شکم (ناحیه معده)
- درد در بازوها و پاها
اگر این اثرات خفیف باشند، ممکن است ظرف چند روز یا چند هفته از بین بروند. اگر شدیدتر هستند یا از بین نمی روند، با پزشک یا داروساز خود صحبت کنید.
عوارض جانبی جدی
اگر عوارض جانبی جدی داشتید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید. اگر علائم شما تهدید کننده زندگی است یا اگر فکر می کنید در حال اورژانس پزشکی هستید با ۱۱۵ تماس بگیرید. عوارض جانبی جدی و علائم آنها می تواند شامل موارد زیر باشد:
- سکته مغزی یا سکته های کوچک (حملات ایسکمیک گذرا) یا مرگ. اینها می تواند در افراد مسن (۶۵ سال و بالاتر) که گیجی، از دست دادن حافظه و روان پریشی مرتبط با زوال عقل دارند، رخ دهد. علائم سکته مغزی می تواند شامل موارد زیر باشد: گیجی، مشکل در صحبت کردن، بی حسی در یک طرف بدن
- واکنش دارویی با ائوزینوفیلی و علائم سیستمیک (DRESS). علائم می تواند شامل موارد زیر باشد: تب، راش یا لایه برداری پوست، غدد لنفاوی بزرگ شده
- هایپرگلیسمی (قند خون بالا). علائم می تواند شامل موارد زیر باشد: تکرر ادرار،افزایش تشنگی، نفس با بوی میوه، تاری دید،افزایش گرسنگی
- احساس ضعف یا خستگی
- گیجی
- کلسترول و تری گلیسیرید بالا. ممکن است هیچ علامتی نداشته باشید، اما پزشک سطح کلسترول شما را قبل و در طول درمان با اولانزاپین بررسی می کند.
سطوح پایین گلبول های سفید یا نوتروفیل ها. این می تواند باعث عفونت شود - سندرم بدخیم نورولپتیک. علائم می تواند شامل موارد زیر باشد: تب شدید، تعریق بیش از حد، ماهیچه های سفت،گیجی ،تغییرات در تنفس، ضربان قلب یا فشار خون شما
- دیسکینزی دیررس (حرکات کنترل نشده بدن). این وضعیت می تواند در طول یا بعد از درمان با این دارو رخ دهد. ممکن است پس از قطع درمان از بین برود، یا ممکن است ادامه یابد (دائمی باشد). علائم می تواند شامل موارد زیر باشد: حرکات کنترل نشده در صورت و زبان یا سایر قسمت های بدن
- هیپوتانسیون ارتواستاتیک (کاهش فشار خون در هنگام تغییر وضعیت، به ویژه هنگامی که بعد از نشستن یا دراز کشیدن بلند می شوید). این می تواند باعث افتادن یا غش شود. علائم می تواند شامل موارد زیر باشد: سرگیجه، ضربان قلب تند یا آهسته، احساس ضعف
- تشنج
- مشکل در بلع (این می تواند باعث شود غذا یا مایعات وارد ریه شما شود)
- مشکلات کنترل دمای بدن علائم می تواند شامل موارد زیر باشد: عرق کردن بیش از حد یا اصلا، خشکی دهان، احساس گرما، احساس تشنگی، عدم توانایی در تولید ادرار
- سقوط هایی که می تواند باعث شکستگی یا آسیب های دیگر شود. اولانزاپین می تواند باعث خستگی و لرزش در هنگام حرکت شود که می تواند منجر به زمین خوردن شود.
الانزاپین ممکن است با سایر داروها تداخل داشته باشد
قرص خوراکی اولانزاپین می تواند با سایر داروها، ویتامین ها یا گیاهان دارویی که ممکن است مصرف کنید تداخل داشته باشد. تداخل زمانی است که یک ماده نحوه عملکرد دارو را تغییر دهد. این می تواند مضر باشد یا از عملکرد خوب دارو جلوگیری کند.
برای کمک به جلوگیری از تداخل، پزشک باید تمام داروهای شما را با دقت مدیریت کند. حتماً در مورد تمام داروها، ویتامین ها یا گیاهانی که مصرف می کنید به پزشک خود اطلاع دهید. برای اینکه بدانید این دارو چگونه ممکن است با داروی دیگری که مصرف می کنید تداخل داشته باشد، با پزشک یا داروساز خود صحبت کنید.
نمونه هایی از داروهایی که می توانند باعث تداخل با اولانزاپین شوند در زیر ذکر شده است.
تداخلاتی که خطر عوارض جانبی را افزایش می دهد
مصرف اولانزاپین با برخی داروها خطر عوارض جانبی اولانزاپین را افزایش می دهد. این به این دلیل است که مقدار اولانزاپین در بدن شما افزایش می یابد. نمونه هایی از این داروها عبارتند از:
فلووکسامین. افزایش عوارض جانبی می تواند شامل لرزش (لرزش) باشد. برای جلوگیری از این مشکل، پزشک ممکن است دوز اولانزاپین شما را کاهش دهد.
سایر عوارض جانبی افزایش یافته: مصرف اولانزاپین با برخی داروها خطر عوارض جانبی را افزایش می دهد که هم اولانزاپین و هم این داروها می توانند ایجاد کنند. نمونه هایی از این داروها عبارتند از:
بنزودیازپین ها مانند دیازپام. افزایش عوارض جانبی می تواند شامل افت فشار خون ارتواستاتیک، خواب آلودگی، خستگی و سرگیجه باشد. پزشک شما را از نزدیک در طول درمان تحت نظر خواهد داشت.
داروهای فشار خون شامل مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین II (ARBs) مانند کاندسارتان، ایربسارتان یا لوزارتان است. آنها همچنین شامل مهارکننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) مانند بنازپریل، کاپتوپریل یا انالاپریل هستند. افزایش عوارض جانبی می تواند شامل کاهش خطرناک فشار خون شما باشد. برای جلوگیری از این امر، پزشک ممکن است دوز اولانزاپین شما را کاهش دهد.
آنتی کولینرژیک ها مانند آتروپین یا دی سیکلومین. افزایش عوارض جانبی می تواند شامل یبوست، مشکل در ادرار کردن و افتادن باشد. پزشک در طول درمان شما را از نزدیک تحت نظر خواهد داشت.
تداخلاتی که می تواند اثربخشی داروهای شما را کاهش دهد
زمانی که الانزاپین کمتر موثر است: زمانی که اولانزاپین با داروهای خاصی استفاده می شود، ممکن است برای درمان بیماری شما به خوبی کار نکند. این به این دلیل است که مقدار اولانزاپین در بدن شما ممکن است کاهش یابد. نمونه هایی از این داروها عبارتند از:
داروهای ضد تشنج مانند فنی توئین یا کاربامازپین. پزشک ممکن است دوز این داروها را کاهش دهد.
ریفامپین. پزشک ممکن است دوز اولانزاپین را افزایش دهد یا دوز ریفامپین را کاهش دهد.
هنگامی که داروهای خاصی همراه با اولانزاپین استفاده می شوند، ممکن است به خوبی کار نکنند. زیرا ممکن است مقدار این داروها در بدن شما کاهش یابد. نمونه هایی از این داروها عبارتند از:
لوودوپا و آگونیست های دوپامین مانند پرامی پکسول و روپینیرول. اگر از لوودوپا یا آگونیست های دوپامین برای بیماری پارکینسون استفاده می کنید، پزشک ممکن است درمان شما با اولانزاپین را متوقف کند.
هشدارهای اولانزاپین
این دارو با چندین هشدار همراه است.
هشدار آلرژی
اولانزاپین می تواند یک واکنش آلرژیک شدید ایجاد کند. علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:
مشکل در تنفس
تورم گلو یا زبان شما
خارش
کهیر
در صورت بروز این علائم، با ۱۱۵ تماس بگیرید یا به نزدیکترین اورژانس مراجعه کنید.
اگر تا به حال واکنش آلرژیک به آن داشته اید، دیگر این دارو را مصرف نکنید. مصرف مجدد آن می تواند کشنده باشد (باعث مرگ شود).
هشدار تداخل با الکل
هنگام مصرف الانزاپین از مصرف نوشیدنی های حاوی الکل خودداری کنید. نوشیدن الکل در حین مصرف اولانزاپین خطر افت فشار خون ارتواستاتیک را افزایش می دهد. هنگامی که این اتفاق می افتد، فشار خون شما پس از ایستادن پس از نشستن یا دراز کشیدن بسیار پایین می آید.
نوشیدن الکل همچنین می تواند خواب آلودگی ناشی از اولانزاپین را افزایش دهد. اگر الکل مصرف می کنید، با پزشک خود در مورد بی خطر بودن این دارو برای شما صحبت کنید.
هشدار برای افرادی که شرایط سلامت خاصی دارند
برای افراد مبتلا به بیماری آلزایمر: الانزاپین برای درمان روان پریشی مرتبط با زوال عقل یا بیماری آلزایمر تایید نشده است. اولانزاپین خطر مرگ را در سالمندان (۶۵ سال یا بالاتر) مبتلا به روان پریشی مرتبط با زوال عقل افزایش می دهد. بیشتر این مرگها ناشی از مشکلات قلبی مانند نارسایی قلبی یا بیماریهای عفونی مانند ذاتالریه است.
برای افراد مبتلا به تشنج: الانزاپین می تواند باعث تشنج شود. اگر سابقه تشنج یا صرع دارید به پزشک خود اطلاع دهید.
برای افراد مبتلا به دیابت یا سطح قند بالا: اولانزاپین می تواند سطح قند خون شما را افزایش دهد. پزشک شما باید سطح قند خون شما را قبل و در طول درمان با این دارو بررسی کند. آنها ممکن است نیاز به تنظیم دوز داروهای دیابتی که مصرف می کنید داشته باشند.
در حین مصرف این دارو مراقب علائم قند خون بالا باشید. اینها می تواند شامل احساس تشنگی شدید، نیاز به دفع مکرر ادرار، افزایش اشتها یا احساس ضعف باشد. اگر این علائم را دارید، سطح قند خون ناشتا را چک کنید و با پزشک خود تماس بگیرید.
برای افراد مبتلا به مشکلات قلبی: الانزاپین می تواند باعث افت ناگهانی فشار خون شود. اگر مشکلات قلبی خاصی دارید، با پزشک خود در مورد بی خطر بودن این دارو برای شما صحبت کنید. این مشکلات عبارتند از بیماری قلبی، سابقه حمله قلبی یا سکته مغزی، نارسایی قلبی یا مشکلات جریان خون در قلب. آنها همچنین شامل هر شرایطی هستند که ممکن است در صورت کاهش بیش از حد فشار خون بدتر شوند.
برای افراد مبتلا به کلسترول بالا: الانزاپین می تواند باعث افزایش سطح کلسترول شود. افزایش بسیار زیاد کلسترول می تواند بدون هیچ علامتی رخ دهد. در صورت پیشنهاد پزشک، حتما سطح کلسترول خود یا فرزندتان را چک کنید.
برای افراد مبتلا به مشکلات خونی: الانزاپین می تواند باعث کاهش سطح گلبول های سفید یا نوتروفیل ها شود. این سطوح پایین خطر ابتلا به عفونت را افزایش می دهد. اگر سابقه مشکلات خونی دارید یا از داروهای دیگری استفاده میکنید که میتواند سطح این سلولهای خونی را کاهش دهد، پزشک باید در چند ماه اول درمان با این دارو خون شما را مرتباً بررسی کند. آنها همچنین باید شما را از نظر تب یا هرگونه علائم عفونت تحت نظر داشته باشند. ممکن است پزشک مجبور شود درمان شما با اولانزاپین را تا زمانی که سطح سلول های خونی شما به حالت عادی بازگردد متوقف کند.
برای افراد مبتلا به مشکلات کبدی: اگر مشکلات کبدی دارید یا سابقه بیماری کبدی دارید، ممکن است نتوانید این دارو را به خوبی از بدن خود پاک کنید. این ممکن است سطح اولانزاپین را در بدن شما افزایش دهد و عوارض جانبی بیشتری ایجاد کند. این دارو همچنین می تواند به کبد شما آسیب برساند.
برای افراد مبتلا به بزرگی پروستات: در مردان، الانزاپین ممکن است علائم بزرگی پروستات یا هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) را بدتر کند. اگر پروستات بزرگ شده دارید، با پزشک خود در مورد بی خطر بودن این دارو برای شما صحبت کنید.
برای افراد مبتلا به گلوکوم با زاویه باریک: اولانزاپین ممکن است علائم گلوکوم شما را بدتر کند. اگر مبتلا به گلوکوم با زاویه باریک هستید، با پزشک خود در مورد بی خطر بودن این دارو برای شما صحبت کنید.
برای افراد مبتلا به مشکلات روده: الانزاپین ممکن است هرگونه انسداد یا انسداد روده را بدتر کند. اگر هر گونه مشکل روده دارید، با پزشک خود در مورد بی خطر بودن این دارو برای شما صحبت کنید.
هشدار برای گروه های دیگر
برای زنان باردار: الانزاپین یک داروی حاملگی دسته C است. یعنی دو چیز:
تحقیقات روی حیوانات نشان داده است که وقتی مادر دارو را مصرف می کند، اثرات نامطلوبی برای جنین دارد.
مطالعات کافی بر روی انسان انجام نشده است تا مشخص شود این دارو چگونه ممکن است بر جنین تأثیر بگذارد.
اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید با پزشک خود صحبت کنید. این دارو فقط در صورتی باید استفاده شود که منافع بالقوه خطر احتمالی را توجیه کند.
اگر در حین مصرف این دارو باردار شدید، فورا با پزشک خود تماس بگیرید.
برای زنان شیرده: الانزاپین به شیر مادر منتقل می شود و ممکن است در کودکی که با شیر مادر تغذیه می شود عوارض جانبی ایجاد کند. اگر از الانزاپین استفاده می کنید، نباید شیر بدهید. اگر به کودک خود شیر می دهید با پزشک خود صحبت کنید. شما باید تصمیم بگیرید که شیردهی را متوقف کنید یا مصرف این دارو را متوقف کنید.
برای سالمندان: کلیه افراد مسن ممکن است مانند گذشته کار نکنند. این می تواند باعث شود بدن شما داروها را کندتر پردازش کند. در نتیجه مقدار بیشتری از الانزاپین برای مدت طولانی تری در بدن شما باقی می ماند. این خطر عوارض جانبی شما را افزایش می دهد.
برای کودکان:
اسکیزوفرنی: ثابت نشده است که این دارو برای درمان اسکیزوفرنی در کودکان زیر ۱۳ سال بیخطر و مؤثر باشد.
اختلال دوقطبی I: ثابت نشده است که این دارو برای درمان اختلال دوقطبی I در کودکان کمتر از ۱۳ سال بیخطر و مؤثر باشد.
افسردگی مقاوم به درمان: ثابت نشده است که این دارو برای استفاده با فلوکستین در درمان افسردگی مقاوم به درمان در کودکان کمتر از ۱۸ سال بیخطر و مؤثر باشد.
افسردگی دوقطبی: ثابت نشده است که این دارو برای استفاده با فلوکستین در درمان افسردگی دوقطبی در کودکان کمتر از ۱۰ سال بیخطر و مؤثر باشد.
منبع: