کمک به رشد کودکان مبتلا به ADHD با تأکید بر تلاش به‌جای کمال گرایی
نکات کلیدی
- کمال گرایی فشار روانی کودکان مبتلا به ADHD را بیشتر می‌کند و علائمی مانند اضطراب و اهمال‌کاری را در آن‌ها شدت می‌بخشد.
- سبک فرزندپروری سختگیرانه، کمال گرایی را تقویت می‌کند، اما فرزندپروری همراه با حمایت و درک، از استرس عاطفی می‌کاهد.
- داشتن ذهنیت رشدمحور (طرز فکر پیشرفت‌محور) به کودکان مبتلا به ADHD کمک می‌کند که به‌جای رسیدن به کمال، بر پیشرفت تمرکز کنند.
- ارزش نهادن به احساسات و قدردانی از تلاش‌های کودکان، تاب‌آوری و پذیرش خود را در آن‌ها تقویت می‌کند.
والدین معمولاً انتظارات بالایی از فرزندان خود دارند و امیدوارند که با کمک این توقعات بالا بتوانند آن‌ها را به سمت موفقیت تشویق کنند. اما زمانی که کودکان تحت فشار قرار می‌گیرند تا استانداردهای سختگیرانه یا غیرواقع‌بینانه آن‌ها را برآورده کنند، ممکن است دچار کمال گرایی شوند. این موضوع می‌تواند به اضطراب، استرس و چالش‌های عاطفی منجر شود. برای کودکان مبتلا بهADHD ، اعمال فشار برای کامل بودن می‌تواند به چالش‌های بیشتری منجر شود و مشکلاتی مانند تمرکز، مدیریت زمان و تنظیم هیجان را که قبلاً با آن‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کردند، تشدید کند.
در این مقاله به بررسی تأثیر کمال گرایی بر کودکان مبتلا به ADHD می‌پردازیم و راهکارهایی برای ایجاد سبک فرزندپروری حمایتگرایانه و پرورش‌دهنده ارائه می‌دهیم.
نقش فرزندپروری در شکل‌گیری کمال گرایی در کودکان و نوجوانان
پژوهش‌ها نشان می‌دهد که رفتار والدین نقش مهمی در ایجاد کمال‌گرایی در کودکان ایفا می‌کند. والدینی گه بدون حمایت عاطفی کافی از فرزندشان استانداردهای سخت‌گیرانه‌ای برای وی تعیین می‌کنند، کودک آن‌ها ممکن است دچار کمال گرایی اجتماعی شود. این نوع کمال گرایی از این باور ناشی می‌شود که دیگران انتظار دارند این کودکان بی‌نقص باشند، که درنهایت همین باور تبدیل به ترس از شکست می‌شود.
پژوهش‌ها نشان می‌دهد سبک فرزندپروری مقتدرانه ـ که با کنترل زیاد و انتظارات سختگیرانه شناخته می‌شود ـ به شکل‌گیری این نوع کمال گرایی ناسالم منجر می‌شود. این الگو می‌تواند هم از طریق انتظارات مستقیم والدین و هم از طریق مشاهده رفتار آن‌ها ایجاد شود. یافته‌ها حاکی از آن است که کمال‌گرایی مادران بر دختران و کمال‌گرایی پدران بر پسران تأثیر بیشتری دارد، که این انتقال بین‌نسلی اهمیت نگرش والدین نسبت به اشتباهات و موفقیت را برجسته می‌کند.
برای کودکان مبتلا به ADHD، کمال گرایی فشار و استرس بیشتری به همراه دارد. مشکلاتی مانند اختلال در عملکرد اجرایی، که مدیریت زمان و انجام کارها را برای آن‌ها دشوار می‌سازد، با بروز کمال‌گرایی تشدید می‌شود. درنتیجه، این کودکان ممکن است به‌جای تمرکز بر پیشرفت، از ترس اشتباه کردن، دست به تعلل یا اجتناب بزنند.
علاوه بر این، کمال گرایی باعث افزایش مشکلات تنظیم هیجان می‌شود که از علائم رایج ADHD است. کودکانی که دچار کمال‌گرایی هستند بیشتر در معرض اضطراب، افسردگی و چالش‌های مرتبط با روابط اجتماعی قرار دارند. تداوم این روند ممکن است به خودگویی منفی و رفتارهای اجتنابی منجر شود و کودکان احساس کنند هرگز نمی‌توانند انتظارات دیگران را برآورده کنند.
فرزندپروری حمایتگرایانه: راه‌حل کاهش کمال گرایی
والدین می‌توانند با ایجاد فضایی حمایتگرایانه، نقش مؤثری در کاهش کمال گرایی فرزندان خود داشته باشند. والدین می‌بایست به‌جای تمرکز بر نتایج، بر تلاش و پیشرفت تأکید کنند. تحسین تلاش‌های کودک، حتی اگر به نتیجه کامل دست نیابد، تاب‌آوری و نگرش سالم نسبت به شکست را تقویت می‌کند.
سبک فرزندپروری مقتدرانه، که مجموعه‌ای از صمیمیت، حمایت و انتظارات معقول است، باعث کاهش کمال گرایی ناسالم می‌شود. در مقابل، سبک فرزندپروری مستبدانه که بر قوانین سختگیرانه و استانداردهای بالا تمرکز دارد، با کمال‌گرایی ناسالم مرتبط است.
وقتی والدین به احساسات کودکان اعتبار می‌بخشند و بدون قضاوت به آن‌ها گوش می‌دهند، کودکان احساس امنیت بیشتری می‌کنند و کمتر دچار استرس می‌شوند.
پرورش ذهنیت رشدمحور در کودکان
یکی از راه‌های مؤثر مقابله با کمال گرایی ، ایجاد ذهنیت رشدمحور است. ذهنیت رشدمحور به کودکان می‌آموزد که چالش‌ها را فرصت‌هایی برای یادگیری و پیشرفت در نظر بگیرند. برای کودکان مبتلا به ADHD، این ذهنیت به آن‌ها کمک می‌کند به‌جای تلاش برای کامل بودن، بر پیشرفت تمرکز کنند.
والدین می‌توانند با به اشتراک گذاشتن اشتباهات خود و نشان دادن چگونگی غلبه بر آن‌ها، این نگرش را در کودکان تقویت کنند. این کار به کودکان یاد می‌دهد که شکست بخشی طبیعی از یادگیری است و برای ارزشمند یا شایسته محبت بودن نیازی به کامل بودن نیست.
نکات کاربردی برای والدین
- به‌جای برجسته کردن نتیجه یک کار، فرایند را برجسته کنید: تلاش و پشتکار فرزندتان را تحسین کنید، نه صرفاً عملکرد نهایی آن‌ها را.
- احساسات فرزندتان را بپذیرید: زمانی که کاری برای فرزندتان دشوار است، برای حس ناامیدی‌اش بدون هرگونه اعتبار قائل شوید.
- اهداف واقع‌بینانه تعیین کنید: کارها را به مراحل کوچک‌تر تقسیم کنید تا فرزندتان فشار زیادی را تحمل نکند.
- فضایی امن برای اشتباهات فراهم کنید: به کودکان اجازه دهید آزمایش کنند و از اشتباهات خود درس بگیرند.
- از تقویت مثبت استفاده کنید: تلاش‌ها و رفتارهای خودتنظیمی کودک را تحسین کنید تا اعتمادبه‌نفس و انگیزه او تقویت شود.
نتیجه‌گیری: عشق به‌جای کمال
کودکان در محیط‌هایی رشد می‌کنند که برای آنچه هستند احساس حمایت، درک و ارزشمندی دریافت کنند، نه آنچه انجام می‌دهند. کمال‌گرایی، به‌ویژه برای کودکان مبتلا به ADHD می‌تواند فشار روانی زیادی ایجاد کند، اما فرزندپروری همراه با عشق و حمایت می‌تواند تأثیر چشمگیری در کاهش این فشار داشته باشد.
والدین می‌توانند با تأکید بر تلاش، تأیید احساسات و پرورش ذهنیت رشدمحور به کودکان خود کمک کنند تا تاب‌آوری و پذیرش خود را تقویت کنند. وقتی والدین ارتباط و درک فرزندشان را بر اصلاح وی و انتقاد از او ترجیح می‌دهند، کودکان می‌آموزند که برای موفقیت نیازی به کامل بودن ندارند. در چنین محیطی، کودکان مبتلا به ADHD اعتمادبه‌نفس پیدا می‌کنند تا با چالش‌ها روبه‌رو شوند، از اشتباهات درس بگیرند و به افرادی توانا و مقاوم تبدیل شوند.
