اختلال پردازش حسی  Sensory Processing Disorder (SPD)

تا قبل از اینکه به درمان مبتلایان به بی اشتهایی عصبی بپردازم با اختلال پردازش حسی آشنا نبودم. چندی پیش بیماری داشتم که مادر او در طی جلسات عنوان کرد بیمار حساسیت بالایی به تگ لباس دارد و لباسهای تنگ او را اذیت می کند. بیمار بیان کرد یکی از علل شروع غذا نخوردن او به این علت بوده است که می ترسید چاق شود و تماس لباس با پوست او را اذیت کند.

اگر چه ممکن است این اختلال تنها علت شروع بی اشتهایی عصبی در او نبوده باشد، اما با مرور بیماران دیگر متوجه شدم وجود اختلال پردازش حسی در مبتلایان به آنورکسیا نروزا شایع است.

اختلال پردازش حسی  Sensory Processing Disorder (SPD) چیست؟

اختلال پردازش حسی وضعیتی است که در آن مغز در دریافت و پاسخگویی به اطلاعاتی که از طریق حواس وارد می شود مشکل دارد.

این اختلال قبلاً به عنوان اختلال عملکرد یکپارچگی حسی شناخته می شد، و در حال حاضر به عنوان یک تشخیص پزشکی متمایز شناخته نمی شود.

برخی از افراد مبتلا به اختلال پردازش حسی نسبت به چیزهای موجود در محیط خود بیش از حد حساس هستند. صداهای رایج ممکن است دردناک یا طاقت فرسا باشند. پوستشان ممکن است به لمس برخی لباسها حساس باشد و …

علائم اختلال پردازش حسی

اختلال پردازش حسی ممکن است بر یک حس مانند شنوایی، لامسه یا چشایی تأثیر بگذارد. یا ممکن است حواس متعددی را تحت تأثیر قرار دهد.

مانند بسیاری از بیماری ها، علائم اختلال پردازش حسی در یک طیف وجود دارد.

به عنوان مثال، در برخی از کودکان، صدای خش خش برگ در خارج از پنجره ممکن است باعث احساس تهوع استفراغ یا ترک اتاق برای فرار از آن صدا شوند. برخی از مبتلایان هنگام لمس ممکن است فریاد بزنند.برخی ممکن است از  خوردن بافت برخی غذاها عقب نشینی کنند.( مانند آنچه در اختلال طیف اوتیسم دیده می شود).

اغلب مبتلایان به SPD اما به هیچ چیز در اطراف خود واکنش نشان نمی دهند. آنها ممکن است به گرمای شدید یا سرما یا حتی درد پاسخ ندهند.

بسیاری از کودکان مبتلا به اختلال پردازش حسی به‌عنوان نوزادان بداخلاق شناخته می شوند که با بزرگ‌تر شدن مضطرب می‌شوند. این بچه ها اغلب به خوبی با تغییر کنار نمی آیند. آنها ممکن است مکرراً عصبانی و خشمگین شوند.

بسیاری از کودکان هر از گاهی چنین علائمی را دارند. اما درمانگران تشخیص اختلال پردازش حسی را زمانی در نظر می گیرند که علائم آنقدر شدید شوند که بر عملکرد طبیعی تأثیر بگذارد و زندگی روزمره را مختل کند.

علل اختلال پردازش حسی

علت دقیق مشکلات پردازش حسی شناسایی نشده است. اما یک مطالعه در سال 2006 روی دوقلوها نشان داد که حساسیت بیش از حد به نور و صدا ممکن است یک جزء ژنتیکی قوی داشته باشد.

آزمایش‌های دیگر نشان داده است که کودکانی که مشکلات پردازش حسی دارند، هنگامی که همزمان در معرض نور و صدا قرار می‌گیرند، فعالیت مغزی غیرطبیعی دارند.

آزمایش‌های دیگری نشان داده‌اند که کودکانی که مشکلات پردازش حسی دارند، به شدت به ضربه‌های دست یا صدای بلند پاسخ می‌دهند، در حالی که کودکان دیگر به سرعت به این احساسات عادت می‌کنند.

درمان اختلال پردازش حسی

بسیاری از خانواده‌های دارای کودک آسیب دیده از این اختلال در دریافت کمک با سختی و چالش زیاد همراه هستند به این دلیل که اختلال پردازش حسی در حال حاضر یک تشخیص پزشکی شناخته شده نیست.

در مورد بیمار خودم پس از جست و جوی زیاد متوجه شدم در بیمارستان رفیده تهران کار درمانگران به این بیماران کمک می کنند، هر چند بیمار درمان این اختلال را بطور کامل انجام نداد. البته خوشبختانه بیماری او بمرور زمان و با بهبود بی اشتهایی عصبی تا حد زیادی درمان شد.

علیرغم فقدان معیارهای تشخیصی به طور گسترده پذیرفته شده، کاردرمانگران معمولاً کودکان و بزرگسالان با مشکلات پردازش حسی را می بینند و درمان می کنند.

درمان بستگی به نیازهای فردی کودک دارد. اما به طور کلی، این شامل کمک به کودکان در انجام بهتر فعالیت‌هایی است که معمولاً در آنها خوب نیستند و کمک به آنها برای عادت کردن به چیزهایی که نمی‌توانند تحمل کنند.

درمان مشکلات پردازش حسی یکپارچگی حسی نامیده می شود. هدف از یکپارچگی حسی این است که کودک را به شیوه ای سرگرم کننده و مفرح به چالش بکشد تا آنها یاد بگیرند که به طور مناسب پاسخ دهند و عملکرد عادی تری داشته باشند.

یکی از انواع درمان، مدل رشدی، تفاوت فردی، مبتنی بر رابطه (DIR) نام دارد. این درمان توسط Stanley Greenspan، MD، و Serena Wieder، PhD توسعه داده شده است. اطلاعات چندانی در مورد این روش درمان ندارم.

سخن پایانی

اختلال پردازش حسی SPD اگرچه به عنوان یک اختلال پزشکی یا روان پزشکی مجزا شناخته نشده است، اما کماکان بسیاری از مردم را رنج می دهد. بسیاری از مبتلایان به اختلال بی اشتهایی عصبی یا آنورکسبا نروزا همزمان از اختلال پردازش حسی رنج می برند. بنظر می رسد درمان اختلال پردازش حسی به همراه مداخلات روان درمانی و تغذیه ای بتواند موجب تسریع در بهبودی این بیماران شود.